Zoeksleutels (deel B)

Titelsleutel / 4-2-2-1 sleutel (TSL)

Samenstelling Een titelsleutel wordt samengesteld uit de woorden van de hoofdtitel. Deze zgn. '4221-sleutel' bestaat uit:

• eerste 4 letters van het eerste titelwoord (gerekend vanaf de slingeraap (@)
• eerste 2 letters van het tweede woord
• eerste 2 letters van het derde woord
• eerste 1 letter van het vierde woord

Alles wat na deze 9 letters wordt ingetypt, wordt genegeerd.
Bijvoorbeeld titel: De @dagboeken van Anne Frank
Commando: Z TSL dagbvaanf
Van titels korter dan vier woorden wordt de titelsleutel samengesteld uit de aanwezige woorden.
Bijvoorbeeld titel: De @aanslag
Commando: Z TSL aans

Van woorden die te kort zijn worden de overige posities met spaties aangevuld.
Bijvoorbeeld titel: @K probleme pozimanija literaturno
Commando: Z TSL k prpol

Alternatieve of ondertitels worden niet gebruikt voor de titelsleutel!
Bijvoorbeeld titel: @Koeieletters : bedrijfsblad van het Produktschap voor Zuivel
Commando: Z TSL koei

U kunt zoeken op de combinatie van titel en auteur door de TSL-sleutel te combineren met de AUT- sleutel.
Bijvoorbeeld titel / auteur: @Winnetou en Old Shatterhand / Karl May
Commando: Z TSL winnenols EN aut may, karl

Interpunctietekens en accenten (zie appendices)
Interpunctietekens en accenten worden bij het indexeren verwijderd; U kunt ze bij het zoeken achterwege laten.

Bijvoorbeeld titel: Le @château dans la France médiévale
Commando: Z TSL chatdalaf

Bijvoorbeeld titel: @Où souffle l'esprit
Commando: Z TSL ou sole

Dit geldt dus ook voor de punt (.)! Bijvoorbeeld titel: The @U.K. market for welding equipment
Commando: Z TSL uk mafow

Let op: Wanneer binnen een afkorting spaties voorkomen, worden de onderdelen van de afkorting als afzonderlijke woorden beschouwd.
Bijvoorbeeld titel: @D. H. Lawrence on education
Commando: Z TSL d h lao

Wanneer in de titel een koppelteken (-) voorkomt, is daarvoor altijd een extra sleutel aangemaakt. Een dergelijke titel is op twee manieren te vinden.

Bijvoorbeeld titel: @Nieuw-Zeeland
Commando: Z TSL nieuze
Commando: Z TSL nieu Diacrieten (zie TABEL 6)
Wanneer in een titel diacritische tekens voorkomen, mogen deze worden vervangen door gangbare lettertekens. Een dergelijke titel is op twee manieren te vinden.

Bijvoorbeeld titel: @Süßer Tod
Commando: Z TSL suesto
Commando: Z TSL süßeto

Bijvoorbeeld titel: @Blijvend beeld de Hollandse kunst ('ij' = schrijfletter 'ij')
Commando: Z TSL blijbedeh ('ij' = letter 'i' en 'j')
Commando: Z TSL blijvbedeh ('ij' = schrijfletter 'ij')

Cijfers Cijfers moeten worden gebruikt zoals ze in de titel voorkomen.
Bijvoorbeeld titel: @2 x 45 minuten
Commando: Z TSL 2 x 45m

Persoonsnamen (AUT, PAO, PRS)

Voor het zoeken naar persoonsnamen kunt u gebruik maken van de volgende sleutels:
  
AUT = Auteursnaam
PAO = Persoon als onderwerp
PRS = beide (AUT + PAO)

Tip:

Trunkeren
is dikwijls een nuttig hulpmiddel bij het zoeken op persoonsnamen. U kunt deze techniek toepassen wanneer u wilt differentiëren met (een deel van) de voornaam.

Zoeken met recordtype I
Als u titels van (of over) een bepaalde auteur zoekt en u bent niet zeker van de juiste schrijfwijze kan het handig zijn eerst te zoeken naar de ingang en daarna de titels op te roepen.

Ga als volgt te werk:

Voorbeeld:	Commando
1. Stel het recordtype in op 'I' >> "Het recordtype is nu: INGANG"	REC I
2. Zoek op de auteursnaam >> Korte presentatie van namen	bijvoorbeeld: Z AUT hermans,w?
3. Selecteer de juiste naam	(met cursor)
4. Roep de hieraan gerelateerde titels op (zie ook par. 2.4) >> Korte presentatie Geschiedenis-scherm	REL TT

N.B.
Stap 1 en 2 kunnen ook in één commando worden opgegeven:
REC I;Z AUT hermans,w?
Het relatiecommando zoekt alleen naar titels waarvan de persoonsnaam gethesaureerd is. Titels met ongethesaureerde namen worden niet gevonden!

Scannen
Een ander nuttig hulpmiddel bij het zoeken naar persoonsnamen is de mogelijkheid te scannen in de persoonsnamenindex (commando 'SCA PRS') en van daaruit een naamsvorm te bepalen (zie Zoeken via de index, par. 2.3).

Typen namen

• Samengestelde namen
  Samengestelde namen kunt u zoeken op de afzonderlijke elementen van de naam (voorvoegsels uitgezonderd). Zie voorbeeld 1.
• Namen met diacrieten
  Diacrieten mogen worden opgegeven, maar kunnen ook worden vervangen door gangbare lettertekens. Zie voorbeelden 2 en voorbeeld 3.
• Namen met interpunctietekens en accenten
  Interpunctietekens of accenttekens moeten bij het zoeken worden vervangen door een spatie. Een uitzondering hierop zijn namen waarin een koppelteken voorkomt: dit kunt u wel gebruiken bij het zoeken. Zie voorbeeld 4.
• Namen van gehuwde vrouwen
  Namen van gehuwde vrouwen kunt u zowel op de meisjesnaam, als op de door het huwelijk verkregen naam zoeken. Zie voorbeeld 4.
• Namen met voorvoegsels
  U kunt niet zoeken op voorvoegsels wanneer deze voorkomen in Nederlandse namen. Voor een aantal buitenlandse namen bestaat afwijkende regels. Zie voorbeeld 5 voor een aantal voorbeelden van de meest voorkomende afwijkingen.
  Zie voor oplossingen in overige gevallen de Regels voor de titelbeschrijving Dl.3: Catalogusbouw, hoofdstuk III (Regels voor de vorm van het hoofdwoord).
  Als er een voorvoegsel aanwezig is, maar geen voornaam, tik dan altijd een spatie in na de achternaam en de komma.
• Namen van vorsten, pausen en andere historische namen
  Over het algemeen zoekt u op het eerste element van de naam.
  Zie voorbeeld 6.
• Artiestennamen/pseudoniemen
  Indien deze lijkt op een gangbare naamsvorm, kunt u deze als zodanig beschouwen bij het zoeken. Zie voorbeeld 7.

Tot zover deze opsomming. Er zijn natuurlijk nog zeer veel andere typen namen te bedenken, die alle weer eigen - soms zeer - specifieke problemen kunnen opleveren bij het zoeken (denk bijvoorbeeld aan de translitteratie van buitenlandse namen). Daarvoor wordt verwezen naar Pica's Richtlijnen voor de aanlevering van gegevens (thesauri) en/of de FOBID Regels voor de titelbeschrijving Dl.3: Catalogusbouw, hfdst. III (Regels voor de vorm van het hoofdwoord).

Persoonsnaam	Zoekterm
1. A.N. de Vos van Steenwijk	vos van steenwijk,a n de steenwijk,a n de vos van
2. Gabrielle Süßkind     Marianne Byker	byker,marianne bijker,marianne byker,marianne bijker,marianne
3. Zoltán Kodály     Karl Capek	kodaly,zoltan capek,karl
4. A.R.A. G�rts-van Rijn         Annie Romein-Verschoor	görts van rijn,a r a görts-van rijn,a r a rijn,a r a görts van rijn,a r a görts-van goerts van rijn,a r a goerts-van rijn,a r a rijn,a r a goerts van rijn,a r a goerts-van romein verschoor,annie verschoor,annie romein niet: romein,annie niet: verschoor,annie
5. Anne de Vries De Bruin Wim de la Court Daphne du Maurier Jan in 't Veld James O'Connor Paul McCartney	vries,anne de niet: vries,anne bruin, de niet: bruin,de la court,wim de du maurier,daphne veld,jan in 't veld,jan in t niet: veld,j in t o'connor,james o connor,james connor,james o connor,james o' niet: oconnor,james niet: connor,james maccartney,paul niet: mccartney,paul
6. Willem van Oranje     paus Leo III     Franciscus van Assisi	willem van oranje leo viii franciscus van assisi
7. Little Richard Howlin' Wolf De schrijver der lantejaren Jasper Niemand	richard,little howlin' wolf schrijver der lentejaren niemand, jasper

Congres- en corporatienamen (CON en COR)

Congres- en corporatienamen kunt u zoeken op afzonderlijke onderdelen uit de naam. Het verdient aanbeveling hierbij operatoren te gebruiken (zie ook par. 2.2.3).

Voorbeelden:

• Corporatie:      Nederlands Bibliotheek en Lektuur Centrum
• Commando:    Z COR nederlands EN lektuur
• Corporatie:      Nederlandse Vereniging van Bibliothecarissen Documentalisten en Literatuuronderzoekers
• Commando:    Z COR bibliothecaris? EN documental?

Etc.

Tijdschrifttitels (TTI)

Tijdschrifttitels kunt u zoeken op afzonderlijke woorden uit de titel. In tegenstelling tot het zoeken op titelsleutel (TSL) kunt u ook zoeken op woorden uit de alternatieve titel of de ondertitel. Het verdient aanbeveling hierbij operatoren te gebruiken (zie ook par. 2.2.3).

Voorbeelden:

Tijdschrifttitel:
Open : vaktijdschrift voor bibliothecarissen, literatuuronderzoekers en documentalisten
Commando: Z TTI open EN bibliothecarissen
Commando: Z TTI open EN documentalisten
Etc.

Tijdschrifttitel:
IATUL Quarterly : a journal of library management and technology
Commando: Z TTI iatul EN library
Etc.