4.Structuur van titel- en thesaurusrecords

Titelrecords

...
4000 [\00,ga\]<Tekst in Grieks schrift>
4020 [\00,ga\]<Tekst in Grieks schrift>
4030 [\00,ga\]<Tekst in Grieks schrift>
...
4207 <Samenvatting in het Nederlands>
of 4207 [\00,ba\]<Samenvatting in het Nederlands>
...

...
4000 [\01,ga\]<Tekst in Grieks schrift> (equivalent van kmc 4000 in Latijns schrift)
4000 [\01,ba\]<Tekst in Latijns schrift> (equivalent van kmc 4000 in Grieks schrift)
4030 [\01,ga\]<Tekst in Grieks schrift> (equivalent van kmc 4030 in Latijns schrift)
4030 [\01,ba\]<Tekst in Latijns schrift> (equivalent van kmc 4030 in Grieks schrift)
4031 [\01,ga\]<Tekst in Grieks schrift> (equivalent van kmc 4031 in Latijns schrift)
4031 [\01,ba\]<Tekst in Latijns schrift> (equivalent van kmc 4031 in Grieks schrift)
4201 [\01,ga\]<Tekst in Grieks schrift> (equivalent van kmc 4201 - 01 in Latijns schrift)
4201 [\01,ba\]<Tekst in Latijns schrift> (equivalent van kmc 4201 - 01 in Grieks schrift)
4201 [\02,ga\]<Tekst in Grieks schrift> (equivalent van kmc 4201 - 02 in Latijns schrift)
4201 [\02,ba\]<Tekst in Latijns schrift> (equivalent van kmc 4201 - 02 in Grieks schrift)
...
4207 <Samenvatting in het Nederlands> (geen equivalent van kmc 4207 in Grieks schrift)
of 4207 [\00,ba\]<Samenvatting in het Nederlands> (geen equivalent van kmc 4207 in Grieks schrift)
....

Thesaurusrecords

Een thesaurusrecord van een auteur of persoon, maar tevens een thesaurusrecord van bijvoorbeeld een trefwoord dient geschikt te zijn om naar te linken vanuit titelrecords (en andere thesaurusrecords van dezelfde soort) die in diverse schriften zijn ingevoerd. In al deze gevallen wordt gebruik gemaakt van een PPN-link naar een en hetzelfde thesaurusrecord. Dit impliceert dat in zon thesaurusrecord de varianten in verschillende schriftsoorten moeten kunnen worden vermeld. Qua uitgangspunten verschillen dergelijke thesaurusrecords daarom aanzienlijk van titelrecords als het gaat om volgnummers, schriftcodes, herhaalbaarheid van kmc's e.d. Dit heeft dus te maken met de functie van een thesaurusrecord.

005 Tpx
100 Jan@Jansen
300 1930-1990

005 Tlv
009 0ZZ
160 Weimaraners
260 Weimarse staande honden
265 Honden
460 !081379811!Staande honden

005 Tpx
100 [\00,cr\]<Cornelis@Jansen Cyrillisch (Russisch)>
110 [\00,cr\]<C.P.T.M.@Jansen Cyrillisch (Russisch)>
200 [\00,cr\]<Kees@Jansen Cyrillisch (Russisch)>
300 [\00,cr\]<1972- Cyrillisch (Russisch)>
400 [\01,cr\]<pseud. van: Peter/de@Vries Cyrillisch (Russisch)>
400 [\02,cr\]<en: Liesbeth/de@Vries Cyrillisch (Russisch)>

005 Tpx
100 [\01,ba\]<H.@Brandt Corstius Latijn>
100 [\01,ca\]<H.@Brandt Corstius Cyrillisch>
100 [\01,ga\]<H.@Brandt Corstius Grieks>
100 [\01,ha\]<H.@Brandt Corstius Hebreeuws>
110 [\01,ba\]<Hugo@Brandt Corstius Latijn>
110 [\01,ca\]<Hugo@Brandt Corstius Cyrillisch>
110 [\01,ga\]<Hugo@Brandt Corstius Grieks>
110 [\01,ha\]<Hugo@Brandt Corstius Hebreeuws>
200 [\00,ca\]<P. Brandt@Corstius alleen Cyrillisch>
200 [\00,fa\]<L. Brandt@Corstius alleen Arabisch>
200 [\01,ba\]<H. Brandt@Corstius Latijn>
200 [\01,ca\]<H. Brandt@Corstius Cyrillisch>
200 [\02,ba\]<H.P. Brandt@Corstius Latijn>
200 [\02,ha\]<H.P. Brandt@Corstius Hebreeuws>
300 [\01,ba\]<ca. 1935- Latijn>
300 [\01,ca\]<ca. 1935- Cyrillisch>
300 [\01,ga\]<ca. 1935- Grieks>
300 [\01,ha\]<ca. 1935- Hebreeuws>
410 zie ook: !072473908!Dolf Cohen
410 [\01,ba\]<zie ook: !068547579!Piet Grijs Latijn>
410 [\01,ca\]<zie ook: !068547579!Piet Grijs Cyrillisch>
410 [\01,ga\]<zie ook: !068547579!Piet Grijs Grieks>
410 [\01,ha\]<zie ook: !068547579!Piet Grijs Hebreeuws>
410 [\02,ba\]<zie ook: !069075646!Raoul Chapkis Latijn>
410 [\02,ca\]<zie ook: !069075646!Raoul Chapkis Cyrillisch>
410 [\02,ga\]<zie ook: !069075646!Raoul Chapkis Grieks>
410 [\02,ha\]<zie ook: !069075646!Raoul Chapkis Hebreeuws>
410 [\03,ba\]<zie ook: !069075204!Stoker alleen Latijn>
410 [\04,ca\]<zie ook: !068547307!Battus alleen Cyrillisch>
410 [\05,ba\]<zie ook: !071737871!Victor Baarn alleen Latijn>

005 Tpv
100 [\01,ba\]<Nicci@French Latijn>
100 [\01,ca\]<Nicci@French Cyrillisch>
100 [\01,ga\]<Nicci@French Grieks>
100 [\01,ha\]<Nicci@French Hebreeuws>
400 [\01,ba\]<pseud. van: !074415026!Nicci Gerrard Latijn>
400 [\01,ca\]<pseud. van: !074415026!Nicci Gerrard Cyrillisch>
400 [\01,ga\]<pseud. van: !074415026!Nicci Gerrard Grieks>
400 [\01,ha\]<pseud. van: !074415026!Nicci Gerrard Hebreeuws>
400 [\02,ba\]<en: !105426032!Sean French Latijn>
400 [\02,ca\]<en: !105426032!Sean French Cyrillisch>
400 [\02,ga\]<en: !105426032!Sean French Grieks>
400 [\02,ha\]<en: !105426032!Sean French Hebreeuws>

005 Tlv
160 [\01,ba\]<Dialecten Latijn>
160 [\01,ca\]<Dialecten Cyrillisch>
160 [\01,ga\]<Dialecten Grieks>
160 [\01,ha\]<Dialecten Hebreeuws>
260 [\00,fa\]<Streektalen alleen Arabisch>
260 [\00,ha\]<Streektalen alleen Hebreeuws>
260 [\01,ba\]<Streektaal Latijn>
260 [\01,ca\]<Streektaal Cyrillisch>
260 [\02,ba\]<Streektalen Latijn>
260 [\02,ga\]<Streektalen Grieks>
460 [\01,ba\]<!078075254!Taalgebruik Latijn>
460 [\01,ca\]<!078075254!Taalgebruik Cyrillisch>
460 [\01,ga\]<!078075254!Taalgebruik Grieks>
460 [\01,ha\]<!078075254!Taalgebruik Hebreeuws>
470 [\01,ba\]<!147858100!Talen Latijn>
470 [\01,ca\]<!147858100!Talen Cyrillisch>
470 [\01,ga\]<!147858100!Talen Grieks>
470 [\01,ha\]<!147858100!Talen Hebreeuws>
470 [\02,ba\]<!077999274!Dialectologie Latijn>
470 [\02,ca\]<!077999274!Dialectologie Cyrillisch>
470 [\02,ga\]<!077999274!Dialectologie Grieks>
470 [\02,ha\]<!077999274!Dialectologie Hebreeuws>

Algemene uitgangspunten

De meeste schriften worden evenals het westerse (Latijnse) schrift van links naar rechts geschreven, gelezen e.d. Er zijn enkele uitzonderingen. De bekendste zijn Hebreeuws en Arabisch, die van rechts naar links worden geschreven, gelezen e.d.

De IFLA heeft zich over dit onderwerp uitgesproken. In Appendix B Bi-directional records van https://www.ifla.org/VII/s13/pubs/isbdcr-final.pdf staat het volgende: Bi-directional records are multi-script records in scripts written from left to right and scripts written from right to left.

Unless the direction of the script changes within an element, each change of script begins on a new line of the description at the appropriate margin. Prescribed punctuation is given at the start of the new element in the style required by the script, except for the prescribed point, comma or semi-colon, which are given at the end of the previous element in the style required by the script (see also 0.4 Punctuation). Thus, the point of the point, space, dash space (. ) ends the previous element and the dash begins the following element on a new line at the appropriate margin.

Uit bovenstaand citaat kunnen de volgende conclusies getrokken worden:

1. Ieder karakter in een record heeft een richting.

2. Presentaties worden opgedeeld in elementen.

3. Ieder element van een presentatie wordt afhankelijk het schrift links of rechts (op het scherm) gepresenteerd. Of beter geformuleerd, een schrift dient te worden uitgelijnd in de leesrichting die bij het betreffende schrift hoort. Hebreeuwse en Arabische elementen dienen dus rechts te beginnen. Voor onder meer Latijnse elementen geldt het omgekeerde.

4. Om een element op de juiste wijze te kunnen presenteren dient per element vastgesteld te worden welk schrift dit element voornamelijk bevat. Het is immers mogelijk dat een element karakters met verschillende schriftrichtingen bevat.

5. Bij wisseling van schriftrichting dient het element op een nieuwe regel te worden geplaatst met de correcte uitlijning.

6. Opeenvolgende elementen met het zelfde schrift qua richting worden in de leesrichting achter elkaar geplaatst op dezelfde regel.

Idealiter zou een element samenvallen met een kmc. Echter, de werkelijkheid is veel gecompliceerder. Immers, binnen een en dezelfde kmc kunnen verschillende schriftsoorten voorkomen waaronder links-rechts en rechts-links schriften. Dit geldt niet alleen voor het titel-auteursveld, maar ook voor andere kmc's. Dit impliceert dat de schriftcode die voor de gehele kmc geldt, ongeschikt is om het schrift van de elementen te bepalen. Je kunt hooguit zeggen dat een (aanzienlijk) deel van de elementen en misschien wel alle elementen van de kmc het schrift zullen bevatten dat in dat subveld is gedefinieerd.

E.e.a. betekent dat als algemeen principe op subveldniveau dient te worden ingezoomd om de data in de verschillende presentaties correct weer te kunnen geven. Dit uitgangspunt impliceert dat een element als zodanig als een geheel wordt beschouwd, en niet in kleinere onderdelen wordt opgesplitst als de schriftrichting binnen een element wisselt.

In bepaalde gevallen dient een aantal subvelden bij elkaar gehouden te worden, d.w.z. als een enkel element te worden behandeld, ondanks het feit dat het schrift qua richting kan wisselen. Kortom, een element kan in specifieke gevallen uit meerdere subvelden bestaan.

Voorbeelden hiervan zijn de ingangen van persoonlijke en corporatieve auteurs (kmc 3000, kmc 321X e.d.) en congressen (kmc 316X e.d.). Hetzelfde geldt voor kmc's zoals 7120 (holding) en 710X (signatuur).

Bibliografische interpunctie

Deze paragraaf gaat over bibliografische interpunctie en niet over de interpunctie die binnen een subveld voorkomt.

De IFLA heeft zich over dit onderwerp gebogen. Om te beginnen twee citaten uit https://www.ifla.org/VII/s13/pubs/isbdcr-final.pdf. Het eerste citaat is hierboven ook opgenomen, maar voor de helderheid hier nogmaals weergegeven.

Unless the direction of the script changes within an element, each change of script begins on a new line of the description at the appropriate margin. Prescribed punctuation is given at the start of the new element in the style required by the script, except for the prescribed point, comma or semi-colon, which are given at the end of the previous element in the style required by the script (see also 0.4 Punctuation). Thus, the point of the point, space, dash space (. ) ends the previous element and the dash begins the following element on a new line at the appropriate margin.

Het tweede citaat luidt:

0.4.11 When information is given in scripts written from right to left, commas and semi-colons used as prescribed punctuation are reversed when that is the style of the script. Similarly, the point, space, dash, space combination of prescribed punctuation reads from right to left and the meanings of open and closed parentheses and square brackets are reversed. The diagonal slash and groups of Western arabic numerals that are not reversed in such scripts are not reversed when given.

Uit bovenstaande citaten kunnen de volgende conclusies getrokken worden t.a.v. de bibliografische interpunctie:

1. De punt-spatie-streep-spatie (. - ) die staat tussen twee (sub)velden met een verschillende schriftrichting wordt verdeeld over twee elementen. De punt-spatie staat in het ene element, en de streep-spatie in het volgende. De scheiding ligt in dit geval tussen de punt en de streep.
2. De punt (.), de komma (,) en de puntkomma (;) worden beschouwd als de afsluitende interpunctie van een element. OCLC beschouwt ook als afsluitende interpunctie: de afsluitende ronde haak ()), de afsluitende vierkante haak (]) en de afsluitende dubbele quote ().
3. Overige bibliografische interpunctie, zoals de dubbele punt (:), het is-gelijk-teken (=), de slash (/), worden beschouwd als de start interpunctie van een element.

OCLC beschouwt ook als startinterpunctie: de start ronde haak((), de start vierkante haak ([), de start dubbele quote (), het plusteken (+) en het liggende streepje (-).

Pica karakterset in Unicode

Er bestaat inmiddels een overzicht van de Pica karakterset in Unicode. Pica karakterset in Unicode (pdf)

Griekse karakters, Latijnse transliteratie en indexering

Er bestaat inmiddels een overzicht van de Griekse karakterset in Unicode. Griekse karakters, Latijnse transliteratie en indexering (pdf)

Cyrillische karakters, Latijnse transliteratie en indexering

Er bestaat inmiddels een overzicht van de Cyrillische karakterset in Unicode. Cyrillische karakters, Latijnse transliteratie en indexering (pdf)

Europese Arabische cijfers versus Arabisch-Indische cijfers

Het Pica formaat kent diverse kmc's waarin cijfers voorkomen en die streng worden gevalideerd op inhoud. Dit geldt voor kmc 1100 (jaar van uitgave), kmc 2000 e.d. (ISBN), 2010 e.d. (ISSN), maar ook voor het ISSN in reeksvelden e.d.

Echter, naast Europese Arabische cijfers bestaan er Arabisch-Indische cijfers.

Voor de duidelijkheid staat hieronder een overzichtje met beide varianten.

In de binnen WinIBW gebruikte standaard Unicode transliteratietabel van Latijn naar Arabisch (en van Arabisch naar Latijn) hebben we e.e.a. zodanig aangepast dat Europese Arabische cijfers niet worden omgezet in Arabisch-Indische cijfers. De Arabisch-Indische cijfers worden omgezet naar Europese Arabische cijfers.

Controlecijfer X in ISBNs, ISSNs e.d.

Tot nu toe is het gebruikelijk (geweest) om voor het controlecijfer X in een ISBN, ISSN e.d. de hoofdletter X te gebruiken. Bij het translitereren van een ISBN e.d. met een dergelijk controlecijfer naar het Arabisch, Grieks, Cyrillisch e.d. dient bedacht te worden dat de hoofdletter X als zodanig wordt getranslitereerd, dus naar het Arabische, Griekse, Cyrillische e.d. schrift.

Als catalogiseerder hebt u diverse opties om dit probleem op te lossen:

• Na de transliteratie kunt u e.e.a. corrigeren, d.w.z. de hoofdletter X in Latijns schrift toevoegen.
• Bij de invoer kan het aparte Unicode karakter voor de Romeinse Ⅹ (U+2169; Roman Numeral Ten) gebruikt worden. Deze behoudt zijn waarde bij het translitereren.

Taal en schrift van het record

Volgens de bestaande ISBD regels dienen het collatieveld, de annotaties e.d. gesteld te worden in de taal en het schrift van het bibliografisch bureau. Omdat er steeds meer in een internationale context wordt geopereerd, dient dit uitgangspunt waarschijnlijk opnieuw overdacht te worden. In het bijzonder speelt deze kwestie bij publicaties in niet-Latijnse schriften.

Een concreet voorbeeld: in hoeverre neem je Nederlandse formuleringen e.d. op in een titelrecord van een volledig in Grieks schrift gepubliceerde uitgave? Is het niet logischer om in principe het record volledig in het Grieks te maken, zeker omdat dergelijke records in principe (alleen) door specialisten worden ingevoerd en gelezen?

Onderscheid vertalen en translitereren

Een ander belangrijk punt is het onderscheid tussen translitereren en vertalen.

In een titelrecord kan een samenvatting (bijv. in kmc 4207) in het Russisch voorkomen bij een in het Russisch verschenen publicatie. Deze kmc kan getranslitereerd worden in Latijns schrift. Dat is echter iets anders dan een samenvatting in het Nederlands of Engels van dezelfde publicatie. Deze samenvattting kan een vertaling van de Russische tekst of onder meer een zelf geformuleerde tekst zijn.

De geraadpleegde specialisten in de diverse niet-Latijnse schriften hebben unaniem aangegeven dat men het onderscheid tussen translitereren en vertalen essentieel vindt.

Maar ook als het gaat om thesaurusrecords bijv. van trefwoorden, dient men het onderscheid tussen vertalen en translitereren scherp in de gaten te houden.

Stel dat men besluit om Griekse of Russische varianten van trefwoorden in te voeren. Technisch gezien is dit geen probleem. We nemen als voorbeeld het trefwoord Economie. De bijbehorende Griekse en Russische varianten zijn in dit geval geen transliteratie van het woord Economie, maar het begrip Economie in de Griekse en Russische taal!

Onderscheid schrift en taal

Een bijkomende kwestie is in hoeverre het nodig c.q. wenselijk is om binnen een schriftsoort diverse talen te kunnen aangeven. Voorbeeld: de code ba betekent Latijns schrift. Maar dit kan Nederlands, Engels, Italiaans e.d. zijn. Voor een dergelijke verfijning is momenteel (nog) niet gekozen. In de praktijk zal moeten blijken in hoeverre een dergelijke nuancering wenselijk is.