5.Links-rechts en rechts-links schrift

Algemene uitgangspunten

De meeste schriften worden evenals het westerse (Latijnse) schrift van links naar rechts geschreven, gelezen e.d. Er zijn enkele uitzonderingen. De bekendste zijn Hebreeuws en Arabisch, die van rechts naar links worden geschreven, gelezen e.d.

De IFLA heeft zich over dit onderwerp uitgesproken. In Appendix B Bi-directional records van https://www.ifla.org/VII/s13/pubs/isbdcr-final.pdf staat het volgende: Bi-directional records are multi-script records in scripts written from left to right and scripts written from right to left.

Unless the direction of the script changes within an element, each change of script begins on a new line of the description at the appropriate margin. Prescribed punctuation is given at the start of the new element in the style required by the script, except for the prescribed point, comma or semi-colon, which are given at the end of the previous element in the style required by the script (see also 0.4 Punctuation). Thus, the point of the point, space, dash space (. ) ends the previous element and the dash begins the following element on a new line at the appropriate margin.

Uit bovenstaand citaat kunnen de volgende conclusies getrokken worden:

1. Ieder karakter in een record heeft een richting.

2. Presentaties worden opgedeeld in elementen.

3. Ieder element van een presentatie wordt afhankelijk het schrift links of rechts (op het scherm) gepresenteerd. Of beter geformuleerd, een schrift dient te worden uitgelijnd in de leesrichting die bij het betreffende schrift hoort. Hebreeuwse en Arabische elementen dienen dus rechts te beginnen. Voor onder meer Latijnse elementen geldt het omgekeerde.

4. Om een element op de juiste wijze te kunnen presenteren dient per element vastgesteld te worden welk schrift dit element voornamelijk bevat. Het is immers mogelijk dat een element karakters met verschillende schriftrichtingen bevat.

5. Bij wisseling van schriftrichting dient het element op een nieuwe regel te worden geplaatst met de correcte uitlijning.

6. Opeenvolgende elementen met het zelfde schrift qua richting worden in de leesrichting achter elkaar geplaatst op dezelfde regel.

Idealiter zou een element samenvallen met een kmc. Echter, de werkelijkheid is veel gecompliceerder. Immers, binnen een en dezelfde kmc kunnen verschillende schriftsoorten voorkomen waaronder links-rechts en rechts-links schriften. Dit geldt niet alleen voor het titel-auteursveld, maar ook voor andere kmc's. Dit impliceert dat de schriftcode die voor de gehele kmc geldt, ongeschikt is om het schrift van de elementen te bepalen. Je kunt hooguit zeggen dat een (aanzienlijk) deel van de elementen en misschien wel alle elementen van de kmc het schrift zullen bevatten dat in dat subveld is gedefinieerd.

E.e.a. betekent dat als algemeen principe op subveldniveau dient te worden ingezoomd om de data in de verschillende presentaties correct weer te kunnen geven. Dit uitgangspunt impliceert dat een element als zodanig als een geheel wordt beschouwd, en niet in kleinere onderdelen wordt opgesplitst als de schriftrichting binnen een element wisselt.

In bepaalde gevallen dient een aantal subvelden bij elkaar gehouden te worden, d.w.z. als een enkel element te worden behandeld, ondanks het feit dat het schrift qua richting kan wisselen. Kortom, een element kan in specifieke gevallen uit meerdere subvelden bestaan.

Voorbeelden hiervan zijn de ingangen van persoonlijke en corporatieve auteurs (kmc 3000, kmc 321X e.d.) en congressen (kmc 316X e.d.). Hetzelfde geldt voor kmc's zoals 7120 (holding) en 710X (signatuur).

Bibliografische interpunctie

Deze paragraaf gaat over bibliografische interpunctie en niet over de interpunctie die binnen een subveld voorkomt.

De IFLA heeft zich over dit onderwerp gebogen. Om te beginnen twee citaten uit https://www.ifla.org/VII/s13/pubs/isbdcr-final.pdf. Het eerste citaat is hierboven ook opgenomen, maar voor de helderheid hier nogmaals weergegeven.

Unless the direction of the script changes within an element, each change of script begins on a new line of the description at the appropriate margin. Prescribed punctuation is given at the start of the new element in the style required by the script, except for the prescribed point, comma or semi-colon, which are given at the end of the previous element in the style required by the script (see also 0.4 Punctuation). Thus, the point of the point, space, dash space (. ) ends the previous element and the dash begins the following element on a new line at the appropriate margin.

Het tweede citaat luidt:

0.4.11 When information is given in scripts written from right to left, commas and semi-colons used as prescribed punctuation are reversed when that is the style of the script. Similarly, the point, space, dash, space combination of prescribed punctuation reads from right to left and the meanings of open and closed parentheses and square brackets are reversed. The diagonal slash and groups of Western arabic numerals that are not reversed in such scripts are not reversed when given.

Uit bovenstaande citaten kunnen de volgende conclusies getrokken worden t.a.v. de bibliografische interpunctie:

1. De punt-spatie-streep-spatie (. - ) die staat tussen twee (sub)velden met een verschillende schriftrichting wordt verdeeld over twee elementen. De punt-spatie staat in het ene element, en de streep-spatie in het volgende. De scheiding ligt in dit geval tussen de punt en de streep.
2. De punt (.), de komma (,) en de puntkomma (;) worden beschouwd als de afsluitende interpunctie van een element. OCLC beschouwt ook als afsluitende interpunctie: de afsluitende ronde haak ()), de afsluitende vierkante haak (]) en de afsluitende dubbele quote ().
3. Overige bibliografische interpunctie, zoals de dubbele punt (:), het is-gelijk-teken (=), de slash (/), worden beschouwd als de start interpunctie van een element.

OCLC beschouwt ook als startinterpunctie: de start ronde haak((), de start vierkante haak ([), de start dubbele quote (), het plusteken (+) en het liggende streepje (-).